49. hoc nomen ad simplicissimam ejus naturam et potentissimam energiam significanda; reliquis autem ejusmodi substantiis etiam ad originis suæ modum exprimendum attribui videtur, quoniam eas Deus spiratione quadam produxit: qualem etiam ob causam (ex parte saltem) in sacra scriptura id nominis unicuidam rei signanter, et modo quodam peculiari tribuitur; illi nempe præcellentissimæ rei, circa quam præsens instituitur disquisitio; quæ Spiritus Sanctus, Spiritus Dei (Dei Patris utique, qui propter ordinis x sæpe Deus appellatur, significatu personali), Spiritus Christi, Spiritus Dei bonus; sed et anoλÚTWS (haud raro), per excellentiam, Spiritus Sanctus SpiLuc. i. 35. ritus vocatur; quæ res etiam Dei potentia seu virtus Luc. xxiv. nominatur. Quo de nomine breviter observetur. Cum rei cuilibet intellectuali tres præcipuæ facultates, voluntas, intellectus, efficacitas, hisque congruæ tres perfectiones, bonitas, sapientia, potestas, inesse concipiantur; harum una quædam, juxta mysticam in divinis cikovoμíav, (ut inde modus et ordo subsistendi cuique proprius insinuentur,) singulæ sacræ Triadis Personæ (ita роλтiкйs loquor) modo quodam appropriatur; Patri nempe, quæ facienda sunt ex arbitrio decernere; Filio, sapientissima ratione disponere; Spiritui Sancto, virtute præpotente exequi et efficere: unde prout Filius Dei Sapientia, ita Spiritus sanctus Dei Potentia (substantialis utique) nominatur: huic certe rei, qualiscunque sit (qualis enim, postea comprobandum est) satis liquet proprie et primario Spiritûs Sancti nomen adscribi. Verum exinde per figuratam, uti fit, deflectionem seu metonymiam, operationis, quam ille Spiritus exerit, k * Pater omnia pro arbitrio ordinare dicitur, et proinde à éμ dictus est. Vid. Ignatium in Epist. modus, ejus influxus et efficacia, nec non ejus effectus qualescunque nomen hoc interdum adsumunt. Ita cum ab hoc Spiritu, modo perquam conspicuo, eximia vis ubertim inderetur apostolis opera mirabilia perpetrandi, potestas ista (vel ejusce communicatio manifesta, pavépwois тOU TVεúμaтos, quam 1 Cor. xii. 7. S. Paulus vocat) dicta est Spiritus Sanctus; veluti ; Eph. i. 17. 2 cum scriptum habetur in Evangelio Johannis, oπw Joh. vii. 39. v zveũμa äyiov, hoc est, nondum ejusmodi potestatem acceperant apostoli, vel nondum ista Sancti Spiritûs efficacia comparuerat: item ubi discipuli quidam in Actis sibi nondum innotuisse dicunt, an Act. xix. 2. esset Spiritus Sanctus; id est, an talis divinæ vis peculiaris communicatio. Cum vero Spiritus pro- Rom.viii.5. phetiæ, Spiritus revelationis, Spiritus sapientiæ, si- z Reg. ii. 9. milesque memorantur (quales Spiritus augeri, auferri, extingui nonnunquam innuitur), palam est ejusce Thess. v. phrasibus Spiritûs Sancti effectus, dona, charismata, Cor. xii. 6. fructus, évepуýμata denotari; qualia proinde numero Gal. v. 22. plurali veúμaтa vocantur; ut cum a S. Paulo præcipitur, ζηλωταί ἐστε πνευμάτων et cum ab eo nonnullis 1 Cor. xiv. diakρíσeis vevμáτwv donari affirmatur; ut et cum pro- Cor. xii. phetarum úμara prophetis subjici vel subordinari 10: dicuntur: his autem et ejusmodi (quicunque sunt) 32. sensibus metonymicis exclusis, nos de Spiritu Sancto juxta sensum proprium et primarium jam agere præmonemus. Pro reliquorum terminorum explicatione pauca jam subdemus. Cum Spiritum Sanctum personam dicimus, intelligimus rem singularem subsistentem, intellectualem, (completam scilicet, vel autoreλñ,) vel, ut Boëthius definit, rationalis naturæ individuam substantiam; Græci nooraσ (quæ vox latior etiam res intelligentiæ expertes comprehendit), hoc est, sub I 19. 12. 1 Cor. xiv. ad Dama sum. Aug. de stantiam, concrete sumptam, sive rem subsistentem, (TO évUTÓσTаTOV) huc adhibuerunt; quod vocabuli etiam in sacra scriptura extat, ubi Filius Dei Patris reHeb. i. 3. spectu dicitur χαρακτήρ τῆς ὑποστάσεως αὐτοῦ· quo minus causæ fuit, cur hypostasis verbum ita refugeHier. Epist. rent, aut timidius admitterent Hieronymus, et alii Latini; subverentes quippe, ne illo utentes tres essentias agnoscere viderentur; cum usitatiori significatu, ut Augustinus notat, nil aliud denotaret substantia quam essentiam." Unde non audemus," ait ille, "dicere unam essentiam, tres substantias, sed unam "essentiam (vel substantiam), tres personas." Sed hoc nil aliud erat, ut subnotabat Nazianzenus, quam Teρì λεξειδίων ζυγομαχεῖν, de voculis discrepare, cum sive personam, sive hypostasin, sive Tò évvπóσтaтov dicimus, idem sentiamus. Nos hoc idcirco ponimus, ut Socini et quodów excludamus sententiam, quæ Spiritum Sanctum nil aliud esse vult quam accidens, aut accidentale quoddam ; divinam nempe potentiam, vim, aut efficaciam. m Distinctam adjungimus, ut Praxeæ, Hermogenis, Noeti, Sabellii, similiumque dogma reprobetur ; quod Patrem, Filium, et Spiritum Sanctum, confundens, ipsorumque proprietates destruens, unam ex omnibus Personam trinominem effingit, ἐν μιᾷ ὑποστάσει τρεῖς ὀνομασίας asserens, et τὴν τριάδα συναλοιφὴν efficiens, ut tradit Epiphanius. Distinctionis autem vocabulum præ reliquis huic mysterio commodius applicari censent scholastici; quum diversitas et dif Naz. 39. et 32. Orat. #epì Tòv xov μxpohoyev, circa sonum argutari. τ Ως μήτε τὴν Σαβελλίου νόσον χώραν λαβεῖν συγχεομένων τῶν ὑποστά σεων, εἴτουν τῶν ἰδιοτήτων ἀναιρουμένων. Patres Concil. Const. Epist. ad Conc. Rom. Theod. v. 9. προσε ferentia nonnullum essentiæ discrimen subinnuere Porro, cum coessentialem (hoc est, óμoovcov, quod vocabulum adeo percrebuit olim, et contentione tanta passim exagitatum est, quod oúvdeoμov níoтews, et opBadías propugnaculum, recte sentientium, qui proinde povolaσral, coessentialistæ dicti sunt, tesseram appellitant Patres) dicimus Patri Filioque Spiritum Sanctum, intelligimus essentiam Dei, (quæ simplex est et una,) cum suis omnibus perfectionibus et attributis (æternitate, majestate, bonitate, sapientia, potentia) infinitis, Spiritui Sancto inesse, vereque attribui vel idem brevius efferendo, Spiritum Sanctum esse Deum; contra quam olim semi-Ariani, qui dicti sunt, et princeps inter eos Macedonius, statuebant. Hasce vero thesis nostræ partes S. Augustinus Contra Maita bene paucis complexus est: "Pater," inquit, "et Filius, et Spiritus Sanctus, et propter individuam "substantiam unus Deus est, et propter uniuscujus 66 η Naz. Orat. 23. Δίδασκε τοσοῦτον εἰδέναι μόνον, μονάδα ἐν τριάδι προσκυνουμένην, παράδοξον ἔχουσαν καὶ τὴν διαίρεσιν καὶ τὴν ἕνωσιν. 0 Apud Augustinum personæ sæpe diversæ dicuntur. xim. lib. iii. I Cor. ii. 10, 11, &c. 66 66 que proprietatem tres Personæ sunt, et propter singulorum perfectionem partes unius Dei non sunt." Ultimo, Cum Spiritum Sanctum a Patre Filioque procedere dicimus, modus et ordo designantur originis huic divinæ Personæ convenientis: Spiritui nempe Sancto, peculiari modo (ineffabili quidem illo, sed qui per hoc processionis vocabulum utcunque designatur), tam a Filio, quam a Patre, divinam quam habet essentiam communicari; contra quam nuperiores Græci dogmatizant. His expositis, thesis nostræ singulas partes breviter (etenim ne fusius aut pensiculatius agam, rerum vetat multitudo) comprobatas dabo. I. Imprimis, Contra Sabellium dico, Spiritum Sanctum a Patre Filioque vere, plusquam nomine, distingui. Distinguitur a Patre: nam, 1. Patris Spiritus dicitur; neque proculdubio illa relatio commentitia est, aut reali fundamento destituitur: ejus itaque termini sunt vere distincti. Joh. xv. 26. 2. Spiritus Sanctus a Patre Kπореúεтαι (hoc est, egreditur vel procedit); alius itaque sit oportet; nec enim ab eo quicquam vere procedere concipiatur, a quo non nisi conceptu vel nomine tenus differt. Joh. xiv. 26, 16. 1 Cor. ii. 12. Gal. iv. 6. 3. Consimiliter a Patre mitti, conferri, donari dicitur; quæ certe veram aliqualem distinctionem arguunt. 4. Spiritui Sancto tribuuntur nonnulla, quæ Patri Luc. iii. 22. minus congruunt; veluti speciatim quod owμatik@ elde specie corporea apparuerit; quod descenderit, et resederit super Christum, adspectante Baptista: Joh. i. 32, Vidi, inquit Johannes, Spiritum descendentem quasi 33. |