rent. ginæ opem imploravit, subinde hæreticos et seditiosos appellitans. Quæ ingerentem excipiens regina se illorum fidem expertam affirmavit, et fideliores subditos comperisse, quam qui seditionis ipsos insimulaIdem qui reginæ astabat, Franciæ quidam mareschallus, sustinuit. Tandem ipse rex interveniens, et argumentum disquisitionis edoctus, se in eadem esse sententia, et velle libertatem antecessorum suorum edictis concessam ipsis prætare significavit. Tale pro suis elogium meruit illustris ille Franciæ, qui coronæ intestinis tumultibus pene attritæ, exiguis copiis instructus, pugnas artificiose detrectando, rem restituit, eandemque jam inde ab aliquot annis eadem arte conservat; militaris militiæ summus magister, daturusque e sua schola quod tota forsan posteritas admirabitur. Sed quam initio causabar rerum inopiam, nunc præsertim sentio, cum qui in hac insigni Academia literarum gloria celebres viri versantur recensere velim. Arnoldum prius laudavi: alium, si in mathematicis eximium Robervallum excipiam, anxia inquisitio nullum invenerit. Nulli hic amplius Petavii, nulli Sirmondi, nulli Mersenni, nulli jam, proh dolor! Gassendi comparent. Numerosa collegia pedibus peragranti, oculisque perlustranti præter tecta nihil eminens, præter parietes nihil conspicuum se objecerit. Quanquam hisce, si oculi mei æqui sint arbitri, Cantabrigia non inviderit. Nec si Sorbonæ ipsi, una cum collegio Navarreno, in unum conjiciatur Claromontanum Jesuitarum hospitium, totus ille acervus unicam S. Trinitati dicatam ædem, vel amplitudine vel magnificentia exæquare, nedum excedere queat. Immo nec si quascunque quotidianis oculis sol aspicit regiones perambularem, tuæ pulchritudinis (charissima mater) simile aliquid aut æquale reperire sperem. In tua memoria quam recreatur animus? quam exhilaratur cor? quam exultat mihi spiritus? Præ vestra conversatione, dulcissimæ animæ, mel omne prorsus insuave est, cujus desiderium e præcordiis meis nulla Lethe excutiet, etiamsi ipsos Lotophagos accessero. Vester ille candor, vestra innocentia, libertas, moderatio, eruditio, virtus, millies animo, centies ore repetitæ, quam semper impense placuerunt? a vobis corpore diremptus, mente quoties interfui? et colloquiis istis lepidis, ingeniosis, proficuis quoties me immiscui? quoties foco vestro assidere visus sermonibus vestris avidus inhiavi, nec non ipse pro more meo raras voces, plerumque ad rem parum spectantes interserui? si alicubi gentium qui tot probos ac ingenuos viros calore suo foveat focum aliquem investigare potero, næ haud infelix viator fuero. Præ isthoc spectaculo, pontes quivis natatiles, portentosa campanæ, statuæ immensæ, quæcunque monumenta antiquitatis et recentis magnificentiæ ostenta omnino sordescunt. Quam ægre a vobis divellor! quam difficile jam alienas cogitationes admitto! cras Italiam, postridie Germaniam cogitem, hodie vestræ soli recordationi defixus immorabor, a vobis auspicatus sum, in vobis desinam. Suo præsidio cœleste Numen vos protegat, inque sinus vestros, copiam, concordiam, virtutem, sapientiam liberaliter infundat. Valete. Vobis in æternum devotissimus, PARISIIS, Feb. 9, 1655. I. B. PRO LECTORE HUMAN. ORATIO. INGENS onus, dignissimi viri, humeris meis incumbere sentio, debiti vobis hodie persolvendi reus et veri et magni. Onus eo magis suo pondere me premens, quod jam primum gratitudinis tyrocinium ineam, nec vires habeam ad id sustinendum usu aliquo aut exercitio firmatas. Adeo ut quod hactenus in felicitatis meæ aliqua parte ponendum censui, illa omnia hujus generis officia declinasse, quæ nonnulli beneficia dicere solent, sed revera nemo non onera ac impedimenta reputaret, jam tandem ignorem an improspero cuidam fato imputare debeam, quo scilicet factum est, ut grandis hujus ac improvisi beneficii collatio me accipiendi imperitum inveniat ; quodque nondum vitulis istis ferendis sensim assuefactus, necesse habeam indocta cervice ingentem hunc taurum suscipere. Nimium gravis mihi militia contigit jam primum bellanti, et vos artis meæ rudimenta non in figulino vase, sed in pura argenti massa experiri voluistis. Perite igitur quum nequeam, saltem cordate exequar id quod est hodierni muneris, et quam sincere agnoscam beneficium vestrum, patefaciam profitendo quanti æstimem. Quotusquisque vero est prælectorum, qui, licet multa salute atque officiosa verborum comitate vos exceperit, quam tamen vos ei sortem dedistis, illa contentus legit? Adeo male curant plerique se primum ex dulci somno excitari, deinde de calentium stratorum blando circumplexu educi in apricas tenebras, cum horrido frigore, fœtentibus nebulis, et mox cum pingui lucernarum fumo ac fulgine pugnaturos, quo apud nondum bene expergefactos, atque ab insomniorum placida perturbatione sibi redditos auditores, super ægroti alicujus vetuli alternis somniis nescio quid sibi ipsis ridiculi edisserant. Contra plerique hunc locum tacitis desideriis expetere; quidam ultro ambire; nemo fere, (pene dixissem, nemo) contemnere aut repudiare solet; quem quisquis acceperit, is non tantum vobis gratias, sed et sibi quoque ipsi gratulationem præstare potest; debere existimat. Enimvero demandastis mihi provinciam, non inter siccas sterilesque arenas, non inter frigora sitam plaga borealis, non ubi cum barbaris gentibus de salute et tranquillitate est contendendum; sed in ditissimo solo, in florentissima regione universæ literaturæ ; in iis locis, ubi temperati cœli almæque telluris conspirante opera, placide omnia nec invita proveniunt. Hortum non immerito quis dixerit omnifariæ doctrinæ, pulcherrimis rhetorica flosculis depictum, linguarum vernantem lætis herbis atque radicibus, jucundaque et salutari fruge historiarum refertum, quin et ubique antiquitatis venerabili umbra interspersum, perfusumque limpidissimis amnibus, deductis e perenni scaturigine Musarum, atque a poëtici Heliconis sacro jugo derivatis. Adeo ut quicquid in omni eruditione amonum, quicquid lepidum, quicquid venustum, quicquid humanum, hoc est, homini aut utile aut delectabile, aut humano dignum sit ingenio; quicquid suo ambitu excelsi atque divini potentissima scientiarum latifundia complectuntur, id fere omne hoc munus suum sibi vendicet. Ut præteream provinciæ hujus satis ampla esse vectigalia, quæ cum in reliquis vix suis publicanis alendis sufficiant, in hac abunde suppetant etiam prætori suo splendide ornando. Denique humanitas vestra Spartam mihi assignavit curæ omnis et periculi immunem, nec corpori nec animo ingratam ; uberrimis proventibus locupletem; eam obtinenti nec indecoram, nec inhonestam; et reipsa talem, qualem quis legendi cupidus sibi voto ac imagine concepisset. Hæc non ideo assevero, quasi ipse ex hac re multum oblectamenti caperem; aut quasi officium mihi commendatum valde menti meæ arrideret; aliter enim ego curas animi mei, aliter vitæ rationes disposui, quam ut Musarum hasce delicias admodum persentiscam. Multo minus spes sordida, aut cupiditas lucelli alicujus pectus meum valido unquam verbere pulsavit; præcipue infamis illius, quod tanquam herba succrescens e stercore, visu spectabilis, sed odori ingrata, e pœnis et mulctis nocentium quærentiumque corrogatur. Equidem re ipsa tam parum acceptum est mihi hoc officium, quam parum ipsum concupivi, quam parum expectavi, quam minime de eo antehac cogitavi; aut si forte cogitassem, quam minime mihi debitum censuissem. Verum ea solum de causa quam non vilipendi, imo quam magni fieri dignum arbitrer, significare volui, quo cum amplitudinem favoris vestri, tum mentis meæ sensum affectumque cordis non ingratum indicarem. Alioqui nec horum aliquid dicere aut agnoscere voluissem, si non persuasum fuisset mihi, omne illud apparentis beneficii præter spem et vota in me collati ex bona vestra in me voluntate profluxisse. Quid plura ? Quicunque est e vobis, (gravissimi charissimique viri) qui mihi aut in hac re, aut in quavis alia bene voluit, aut bene optavit, ei ex animo publice et sincere gratias ago, si facultas et opportunitas non deesset, acturus plusquam gratias, |