Imágenes de páginas
PDF
EPUB

mus, dum nusquam existentia jucunde effingimus, absentia sistimus nobis, præterita repræsentamus. Quod harmonicis concentibus animos reficimus, aures demulcemus; aerei fluctus inconstantiam certis modulis attemperamus; arido stipiti festivam vocem indimus, a rigido metallo dulcem elicimus facundiam; non dissona laude concelebramus Deum, et beatos cœlitum choros haud absurde imitamur. Quod inaccessas nubium sedes, dissitos tractus terrarum, devias æquoris plagas, elatos vertices montium, radices infimas vallium, profundas marium voragines, abstrusos telluris recessus attingimus et perscrutamur. Quod ipsos mente Superos accedimus, imo Superos admovemus nobis; æthereas arces conscendimus; per cœlestes campos libere spatiamur; astrorum emetimur magnitudines, interstitia definimus; leges ipsis præscribimus inviolabiles cœlis, et vagos syderum circuitus strictis cancellis coercemus. Quod mundanæ denique machinæ portentosam molem animo comprehendimus, divini opificii stupendam pulchritudinem rectius æstimamus, sapientius admiramur: nostræ mentis incredibilem vim et perspicaciam certis experimentis addiscimus, ut pio affectu agnoscamus. Ut omittam rationem nostram in palæstra hac mathematica cum ad valide intorquenda argumentorum tela, tum ad caute declinandos sophismatum ictus; tam ad nervose disserendum, quam ad solide dijudicandum; ad prompte inveniendum, ad recte disponendum, ad perspicue explicandum, utiliter exercitari: nec non ad attentæ meditationis perferendum tædium, ad alacrem cum objectis difficultatibus conflictum, ad pertinacem in studiis solertiam, usu componi mentem, robore confirmari. Quinetiam his disciplinis assuefactam mentem a credula

simplicitate penitus liberari; contra scepticam vanitatem fortissime muniri, a temeraria præsumptione valide cohiberi; ad debitum assensum facillime inclinari; legitimo rationis imperio perfecte subjici, iniquæ fallacium præjudiciorum tyrannidi contumaciter obluctari. Instabilem porro phantasiam hac veluti saburra librari; hac fluctuantem anchora retineri; obtusum ingenium hac cote exacui; luxurians hac falce castigari; præfervidum hoc fræno reprimi; torpidum hoc stimulo excitari: nulla clarius lampade per naturæ caliginosas ambages, nullo certius filo per intricatos philosophici labyrinthi anfractus incedentium regi vestigia; nec alia demum bolide veritatis fundum felicius explorari. Ne dicam quam varia percognitarum rerum supellectile ditetur, quam multiplice poliatur ornatu, quam salubri pabulo nutriatur animus, et quam sincera voluptate perfundatur. Sin præterea dicam, dum a materia sensibili mens abstrahitur et attollitur, puras distincte speculatur, pulchras ideas concipit, congruas proportiones investigat, ipsos mores corrigi et concinnari; affectus componi et compurgari; phantasiam sedari ac serenari; intellectum ad divinas contemplationes erigi atque excitari; nec solus id, nec primus dixero, sed maximorum in philosophia nominum sententiam meam authoritate defendero, suffragiis confirmavero. Dies me, vox, et spiritus deficerent, vel summa rerum capita cursim perstringentem: nam illius quæ cœlos, quæ terras, quæ maria pervagatur et permetitur, scientiæ, nulla juste limites describat, nulla plene complectatur utilitates, nulla perfecte laudes exhauriat oratio. Et alioquin in re decantata ab omnibus, et vobis (opinor) satis intime perspecta, improbe desipiens sim, si aut meam immoderatius

abutar operam, aut vestram importunius exagitem patientiam. Quanquam haud ab re, nec præter instituti mei rationem fecisse videor, quod vestram modo patientiam strenue exercuerim, cum ipsa patientia nulla sit ad mathesin aut aptior aut utilior introductio; nec alius quisquam sit ad has disciplinas optime comparatus, quam cujus aures, (orationis nec insipidæ fastidio devictæ, nec jejunæ tædio delassatæ) per integrum ad minus bihorium toleranter vapulare didicerunt: orationis merito dixi jejunæ, eoque magis tempestivæ (quis enim ab esu piscium eloquens sit, aut immunis culpæ sermone jam luxuriet?) quam si vobis sciero vehementer displicere; facile me consolabor, quinimo magnopere congratulabor mihi, validum inde deducturus argumentum, certum augurium desumpturus, quod optimum me hodie præstiterim mathematicum, hoc est, pessimum oratorem. Dixi.

PROCANCELLARII ELECTI ORATIO.

A. D. 1675.

FATI quodam impulsu devolutam in me provinciam quam ægre subeam, testor illam conscientiam imbecillitatis propriæ, et imperitiæ rerum, quarum hactenus ab usu curaque, homo deses et umbraticus, libenter abstinui, ne dicam vehementer abhorrui; testor ingenitam ori meo dvowπíav, ad frontem torve contrahendam, ad vocem granditer attollendam, ad effrontem audaciam vultu repellendam reprimendamque; ad increpationes, minas, censurasque viriliter effulminandas, hoc est, ad rempublicam magnifice tractandam, minime comparatam: Adtestor et hunc rerum statum ancipitem atque lubricum, in quo etiam prudentissimis expertissimisque viris, nedum inconsulto tyroni, perdifficile sit indeflexo gressu rectum agendi tramitem insistere. Vos denuo testes appello, charissima libertas, amoenissimum otium, exoptatissima quies, dulcissimæque ante omnia Musæ, quibus abdicatis in splendidulam hanc servitutem, in turbida negotia, in molestas cursitationes, in obstreperas lites et importunas querelas, delabor.

Hujusmodi scilicet obvenit mihi conditio, beneficii nihilominus habenda loco, et pro qua vel ingratiis meis gratias exsolvam oportet, si minus sorti meæ, vestræ saltem voluntati debitas.

Neque sortem tamen aggravabo meam, mœsta specie rerum exterrens meipsum, aut oratione tragica vobis horrorem incutiens; non degenerem acade

miam, collapsam disciplinam, pessundatos mores, subnatas nescio quas tetras pestes, atque feralia portenta (monstra nempe totidem a novo procancellario velut Hercule quodam edomanda) cuncta demum in sequiorem formam mirifice traducta querulo sermone deplangam, aut acerbo insectabor; Non ita suscepti muneris auspicia deturpabo, pro votis vestris quasi convicia regerens, et gratitudinis vice criminationem intentans Id si facerem ætate devexior, aut gravioris supercilii compos, ignoscendum forsitan esset, nil aliud quam pro more senum exactæ juventutis blandam recolenti memoriam, et alienos mores carpendo morores marcoresque proprios consolanti.

Quin illuc potius oratio nostra spectabit, ut vestrum favorem ambiam, opemque vestram implorem, quibus impotentiæ meæ succurratur, quibusque sublevatus gravissimum quod imposuistis onus utcunque ferendo sim cum enim in hanc Spartam animum advertens, id mihi potissimum negotii demandatum sentiam, ut legum nostrarum sanctione munitus, in studiis diligentiam et solertiam, in moribus probitatem et modestiam, in administranda republica literaria eurasia et gravitatem fovendo tuendoque academiæ decus sustentem; equidem tantæ rei proprio Marte consequendæ me prorsus imparem comperio, nec eatenus ausim vel ipsa spe adspirare, nisi socias vos admoveatis manus, operæque vestræ suppetias abunde conferatis.

Enimvero vestrum est (spectatissimi viri), vestram ad virtutem laudemque pertinet, juventutem academicam ad optima quæque vestris præceptionibus informare, vestris hortatibus impellere, vestris exemplis allicere atque perducere: Penes vos est unice teneram ætatem vestræ seu alumnam disciplinæ seu

« AnteriorContinuar »