sanctis Irenæo, Tertulliano, Cypriano proponuntur, aut subindicantur.

Sed postquam emergentes prave curiosi dogmatistæ suis ausi sunt commentis et napadiaтρißais sublimia 1 Tim. vi.5. fidei nostræ mysteria pervertere, vel contaminare ; ecclesiæ pastoribus necesse vel ex usu visum est, post quæstiones eventilatas et accurate discussas, alia nova symbola veritatem districtius elucidantia proponere ; cum ut ecclesiæ filios ad veram dogmatum intelligentiam erudirent, et auctoritate sua damnatis erroribus aditum præcluderent, tum ut illorum professione orthodoxos ab hæreticis dispescerent, illosque gremio foverent, hos procul arcerent.

Ita cum P. Samosatenus, aпоσтàs тou Kavóvos ènì Eus. 7. 30. κίβδηλα καὶ νόθα διδάγματα μετελήλυθεν, istis Antiochena synodus a se formatam definitionem opposuit; ejusque vestigiis insistens Nicena synodus Arii, postmodumque Constantinopolitana, Vevμатоμάx heterodoxias hac ratione transfixit.

Can. 7.

Veruntamen cum prioribus symbolis, catholico consensu receptis, veritas satis definita videretur; et quo multorum curiosa vel contentiosa reprimeretur ambitio novas indies fidei confessiones procudentium, lacinias suas prioribus assuentium (a quibus dissidia Syn. Eph. succrescebant, et fides perplexa reddebatur), synodo syn. Chal. Ephesinæ generali (ut et postea Chalcedonensi) legem 340. sancire placuit, gravissima pœna munitam, ne cui ex- Evag. 2. 4. inde liceret alium a Niceno fidei typum componere TV. vel exponere.

Hinc factum, ut reliquis dimissis, tria saltem symbola publicam in ecclesia auctoritatem tenuerint ; quæ proinde, ecclesia Anglicana, mater nostra, quo suam cum ecclesia catholica concordiam testatam faceret, et semetipsam ab errorum tam contagio quam

Act. 5. P.

ἑτέραν πί

Art. 8.

consortio præstaret immunem, suffragio suo comprobavit (in articulis suis expresso,) liturgiis suis inseruit, adeoque filiis suis (clericis præsertim) agnoscenda et usurpanda præscripsit: "Symbola, " inquit, "tria, Nicenum, Athanasii, et quod vulgo Apostolorum appellatur, omnino recipienda sunt, et credenda; nam firmissimis scripturarum testimoniis "probari possunt."

66

De quibus singillatim paucula quædam attingamus ad thesin propositam spectantia; hoc saltem prænotato, quod in illa fidei relaxatio talis intelligi videatur, qua symbolorum usus publicus obmittatur, aut ipsorum professio, legibus refixis, non exigatur; reliqua vero tam clara sunt, ut explicationem minime desiderent.

Jam apostolicum symbolum (illud ipsum vel ei Apol. cap. consimile, quod Tertullianus appellat " regulam veritatis, quæ veniat a Christo transmissa per comites

47.

66

' ipsius;" quod saltem antiquitus in ecclesiis plerisque, imprimis Romana, baptismum suscipientes profiteri solebant) præcipuos complectitur et maxime peculiares Christianæ religionis articulos, e sacris literis congestos, et simplicissimis verbis liquido conceptos ; a quo proinde Christianum sibi nomen asserentium nemo ferme quisquam ullatenus dissentire præ se fert; adeoque nec quisquam, opinor, in illo comprehensæ fidei relaxationem ullam cogitet aut exoptet ; ullam autem admittere, quid aliud esset, quam ipsius Christianismi repudiati scandalum accersere? de eo proinde nil attinet plura dicere.

Nicenum vero symbolum, ab illo primo celeberrimoque concilio, quod in ipsis ecclesiæ triumphantis auspiciis, e persecutionum flammis emergentes celebrarunt plusquam trecenti antistites ecclesiarum, fidei

tom. vi.

Christianæ confessores eximii fortissimique athletæ ; nam (ut S. Chrysostomus aureo suo penicillo illos alicubi depingit), καθάπερ ἀριστεῖς τινες μυρία στήσαντες τρό- Chrys. παια, καὶ πολλὰ δεξάμενοι τραύματα, οὕτω πανταχόθεν ἐπαν- Orat. 28. ᾔεσαν τότε τῶν ἐκκλησιῶν οἱ προστάται, τὰ στίγματα τοῦ Χριστοῦ βαστάζοντες, καὶ πολλὰς ἔχοντες ἀριθμεῖν τιμωρίας, ἃς διὰ τὴν ὁμολογίαν ὑπέμειναν—καὶ διὰ τῶν ἀθλητῶν τούτων ἡ σύνοδος ἅπασα συγκεκρότητα τότε, ab hujusmodi, inquam, tot Patribus conditum, et a secundo generali concilio, Constantinopoli habito, nonnihil adauctum, S. Trinitatis mysterium, haustis e divina scriptura sensibus, luculente tradit, Christi divinam æternamque naturam ab Arianæ sectæ commentis, ipsum in creatarum temporaliumque rerum censum deprimentibus, exerte vindicans; nec non Sancti Spiritus divinitatem asserens a pravis Tevμaтoμáxwv heterodoxiis.

Hujusce symboli fidem, post tot superatos atque sedatos adversarum molitionum fluctus ubique prævalentem, adeoque divinæ providentiæ quasi suffragio comprobatam (ne dicam sacrorum oraculorum claris testimoniis quoque subnixam) totque seculorum universali consensu stabilitam, jam relaxare, quid aliud esset, quam istorum hæreticorum vel in castra transire, vel in consortium nos tradere? quam orthodoxiæ proditæ nos plane reos facere, vel utcunque suspectos præbere? quam consopita dissentionum incendia resuscitare; quam defixas a Patribus metas amovere; quam ovilis Dominici septa diruere murosque demoliri; quam unitatis catholicæ clarissimas tesseras, certissimaque pignora projicere ; quam veritatis simul ac pacis conservandæ exploratissima media, falsitatis autem discordiæque propulsandæ potentissima probatissimaque remedia subtrahere; quam ecclesiæ (non degeneris, inquinatæ, pon

tificio jugo oppressæ, sed) omnino primitivæ, defœcatæ, liberrimæ consistoria, summe veneranda, “quo"rum in ecclesia," si Augustino credimus, "salu"berrima est auctoritas," auctoritate sua prorsus exuere, tamque diuturna possessione firmato ab honore deturbare? quam denuo totius ecclesiæ quæ fuerunt unquam aut esse poterunt augustissima judicia convellere, vel omnino cassare? quorum nihil non apostasiæ ab ecclesiæ universalis vel fide vel pace suspicionem ingerat, et scandalum obtrudat.

Enimvero si nullam fidei professionem exigat, si nullos communioni suæ limites præfigat ecclesia, unde quæ sit ejus mens, qualis doctrina, constabit ? quo signo monstrabit, quo testimonio evincet, quo pignore cavebit se quoad intaminatam fidem cum ecclesia catholica conspirare vel cohærere? vel hæreticorum se opinionibus et consortio renunciare ? quibus notis aut characteribus ab heterodoxis doctoribus orthodoxos pastores, a lupis, a vulpibus, a canibus oves secernet aut disterminabit? qua ratione τῶν ἑτεροδιδασκαλούντων, et sanctissima mysteria pervertentium ora frænabit, aut serpentium errorum contagia sistet? quo pacto tam ab apostolis impense laudatæ crebroque inculcatæ povoía consulet; vel efficiet, ut juxta S. Pauli mandata constanter omnes 1 Cor. i. 10. idem sentiamus, idem loquamur; simusque kaτηρtiPhil. iii. 15. σμένοι ἐν τῷ αὐτῷ νοὶ, καὶ ἐν τῇ αὐτῇ γνώμῃ; idem sapiaEph. iv. 3. mus, et in eadem regula permaneamus; in uno Spiritu stemus unanimes; unitatemque Spiritus in vinculo pacis servemus? quomodo denique præcepTit. iii. 1o. tis apostolicis obsequetur, jubentibus hæreticos, érepodidaσkaλouvτas, aliud evangelium prædicantes, aversari, devitare, detestari?

i. 27.

Rom. xvi.

17.

Gal. i. 8.

Quod si fidei professionem ullam requirat, quidni

præsertim hujus Nicenæ, quam tanta commendat antiquitas, tam venerabilis auctoritas edidit, tot ætatum præscriptio roboravit, adeoque diffusus ecclesiæ consensus sacravit? Si quos omnino communioni suæ terminos præscribat, quidni potissimum hos, ita dudum Christiani populi sensibus infixos, ut sine fidei vel gravi ruina vel periculosa concussione vix evelli queant? Denique si Patrum fidem respuimus, annon eo ipso ab ecclesia catholica deflectimus? sin constanter illam amplectimur, quorsum ejus professionem luxamus?

Tertium, S. Athanasio adscriptum, symbolum, non auctoris claritate (is enim apud doctos haud adeo certus est) nec antiquitatis compertæ gratia (nam duntaxat a mille circiter annis ejusce notitia percrebuit), neque consensus amplitudine (cum ab occidentali tantum ecclesia recipiatur) ita commendatum, hoc tamen nomine dignitatem suam tuetur, quod undicunque profectum tot per secula tantamque per orbis Christiani partem invaluit; quin et a se intrinsecus hoc habet, quod reliquis quodammodo perfectius et plenius est, nec non ad podíav adserendam accommodatius.

Etenim præter S. Trinitatis doctrinam enucleate propositam (non Ario tantum, at Sabellio quoque damnato, quem Nicenum haud ita clare tangit) incarnationis Dominicæ mysterium dilucidius explicat, juxta synodorum œcumenicarum Ephesinæ et Chalcedonensis definitiones accuratas, utramque Christi naturam a Nestorii illas distrahentis, et ab Eutichetis iisdem confundentis, erroribus asserens; ut et ab Apollinarii perverso dogmate Domini humanitatem mutilantis; quinetiam de Sancti Spiritus origine gravissimam decidit controversiam, adversus Græcos