Imágenes de páginas
PDF
EPUB

multiplicaret et contulit ei potestatem solvendi ac ligandi, populum rebellem et incredulum ratione authoritatis collatæ ad unitatem fidei domare. Postea Lotharius, Caroli Magnim filius quartus existens, Lotharingiam patria hæreditate obtinuit; eamque suo nomine nuncupavit. Beatus interea Mansuetus, cui omnia prospere successerant, usque ad Illyricos sinus Salvatoris nomen prædicando pertingens; regressus ad urbem præclaram et populosam Tullensem, post multas victorias, post gloriosa certamina, post præclara miracula (ut plenius in ejus gestis habetur) ibidem vitam in pace finivit."

Neque prætermittenda, quæ de Mansueto in Gallicano Andreæ Saussayi, neque de Amone successore ipsius in Tullensis ecclesiæ habentur breviario: in quorum priore leguntur hæc: "Tulli Leucorum sancti Mansueti episcopi, qui vir nobilis origine Scotus, atque inter primos Petri apostolorum principis auditor: a quo et salutaribus undis tinctus, cum veteri homine, exuto gentilitatis vocabulo, Mansueti, ab agni quam præferebat mansuetudine, nomen consecutus; ad hanc civitatem facibus evangelicæ veritatis illuminandam missus est. Quam ingressus primum, ita nefariis idolorum ritibus deditam reperit, ut parum prædicatione sua profecisset, ni divina virtus verbum pietatis promovisset admirabili opere: quo præco salutis filium præsidis qui civitatem regebat e specula, dum ludos equestres spectaret, delapsum discerptumque revocavit ad vitam. Hinc enim factum ut tota præsidis familia, ipseque cum copiosa civium turma, Christi ovibus, salutari charactere signata, adjungeretur; velociterque verbum Dei curreret, atque non modo cives, sed accolas plerosque tractus hujus scientia salutis informaret. Alta igitur pace Mansuetus potitus, templum Deo uni et trino sub sancti Stephani protomartyris clientela erexit et sacravit. Clerum ordinavit, compositoque ad omnem pietatem populo, ut Christo tandem quem unice sitiebat frueretur, quadragesimo postquam apostolicum munus inierat anno, placido mortis somno consopitus, ad superna præmia

Ludovi i Pii potius: amplius 700. post mortuum S. Mansuetum annis.

evolavit." In posteriore ista: "Cum in Domino obdormisset homo sine querela prudensque paterfamilias urbis Leuchæ, venerabilis scilicet Mansuetus, qui primo bonum semen fidei Catholicæ seminavit in agro suo, id est, in populo Tullensi sibi commisso: præclarus successor ejus Amon, fugiens seculi vanitatem, Christo duce perrexit ad secretum Eremi silentium et quietem." Et in adjuncto hymno :

Hic Mansueto præsuli
Successit in officio;
Quem in secreto tumuli
Digno clauserat studio.

Prædecessoris gloriam

Præsuccessor non minuit:
Qui sectando justitiam

Devote Deum coluit.

Addit postremo Dempsterus, scripsisse Mansuetum de apostolicis traditionibus librum unum, quem, vel quas, Tullenses religiose asservare comminiscitur. Vitam" quoque S. Mansueti "diserte Eugenium quendam ab eo in Hispanias profectum narrare, orta inter illos de rebus sacris levi controversia," asserit. Neque hoc contentus, quod in nullo tamen edito vitæ illius scriptore proditum invenio, pro solita audacia adjicit insuper de suo: "S. Eugenium Scotum, socium S. Mansueti Scoti et cum eodem Romæ S. Petri apostolorum principis discipulum, primum in Hispanias verum Dei cultum apostolica sanctimonia intulisse, primumque Toleti episcopum sanguine suo veritatem signavisse:" hunc deinde, sed fistula straminea, sibi canens triumphum: "Nos primi patriam eruimus. Quare Scotia Hispania fuerit obstricta; Scotia mihi." Nam præter ipsum Dempsterum, nemo omnium patriam Eugenio Scotiam attribuit: ut tantilla occasione data, de Eugenii Toletani tempore, variis nominibus et rebus gestis controversias disceptare, hoc quidem in loco, operæ futurum esset plane supervacaneæ. Neque etiam majorem meretur considerationem, quod de beneficio Hibernis a Josepho Arimathæensi tributo, apud Jacobum Valdesium Hispanum legimus: "Hiberni hoc

n Dempster. hist, lib. 5. num. 476.

• Valdes. de dignitate Hispaniæ, cap. 16. sec. 12.

habent singulare beneficium a Josepho ab Arimathia collatum, quod nullum est animal venenosum in provincia illa; imo terra ex illa ad alias regiones adducta liberat ab his animalibus veneno infectis: quod quidam tribuunt ex eo, quod herbas et radices a Salomone demonstratas adduxerit, quibus omnem regionem liberavit hoc damno. Sed ego non sapientiæ Salomonis, nec herbis ab eo edoctis, sed sanctitati eximiæ Josephi ab Arimathia tribuendum censeo." Verum de Britannica Josephi peregrinatione in secundo operis hujus capitulo satis superque dictum est: ad quam doctissimus Grotius putatur respexisse, quum in Christi patientis tragœdia Josephum de patria sua Judæa deserenda ita loquentem introducit:

Nil moror hoc solum,

Quod ne premam ultra nulla tam gravis est fuga
Quam non capes sam; vel, si Hyperboreo procul
Subjecta plaustro littora extorrem vocent,
Qua refuga fluctu Tethys ambiguo ferit.
Erit ille patria qui patet vero locus.

Hadriano imperatore, aut paulo ante obitum Trajani, in Hibernia floruisse Euchum et Achlenam sive Athenam parentes S. Cataldi, et Dichum virum sapientissimum; e vetustissimis Tarentinæ ecclesiæ manuscriptis codicibus refert, in vita ejusdem Cataldi, Bartholomæus Moronus. Vitam enim hujus sancti descripserunt duo Moroni fratres: Bartholomæus prosa; Bonaventura versu, editis ad cives suos Tarentinos Cataldiados libris sex, quorum hoc exordium :

Oceani Divum Hesperii, Phœbique cadentis
Immortale decus, nulli pietate secundum,
Prisca Phalantai celebrant quem jura senatus,
Externisque dolet mitti glacialis Iberne,
Musa refer liceatque mihi, si debita posco,
Florentem juvenem patriis educere tectis :
Ut Solymos fines, sacri et monumenta sepulchri
Cernat, et Oœbalias tandem transmittat in arces;
Quo monitus, quo jussa Dei, populique ruentis
Cura trahit patrem, nullos peritura per annos.

Dichum vero illum, de quo diximus, spiritu prophetico

P Utrumque opus Romæ editum extat, anno salutis 1614. una cum Bonaventuræ Moroni sermone de laudibus S. Cataldi Italica lingua conscripto.

Achlenam parturientem sic allocutum fuisse narrat Bartholomæus : "Bono animo esto felicissima mater; nec dolore partus, mortis propinquæ metu, atque omnium rerum indigentia Dei inclementiam arguas: paries enim filium veræ religionis propugnatorem, nec solum parentum ac patriæ decus, verum etiam totius Iberniæ ornamentum, necnon exterarum gentium sempiternum præsidium." Quæ poetice hunc in modum expressit frater ejus Bonaventura, in primo Cataldiados suæ libro:

Constitit ecce autem sacri prope limina tecti
Dichus inops rerum, pietas quem fecerat urbi
Veraque relligio celebrem : qui viderat igne
Accendi æthereo thalamos parientis Achlenæ.
Et vere fax illa Dei, flamma illa Tonantis :
Nam sensus aperit vati, tenebrasque repellit;
Et tales format peregrino in gutture voces.

Fide, parens felix, tibi nec tua gaudia differ.
Torqueris nunc sola domi, mortisque propinquæ
Jura subis pignusque tuum tibi posthuma proles
Jam pupillaris sentire incommoda sortis
Incipiet; sed ferre diu tua funera nolet.
Nam tantus CATALDUS erit (venerabile nomen
Hoc esto) tantum poterit cœlestibus auris,

Ut revocare animam matris modo possit ab umbris,

Et mox ferre alios æternæ ad limina vitæ.

Quod si cuncta licet nostro sermone recondi,
Præsul erit, patriæ lumen, votisque vocari

Incipiet vivus: morienti immania condet
Templa Taras; vultusque sacros argentea moles
Exprimet, amissi referens simulacra colossi,

Quem nec Praxiteles sculpsit, nec pinxit Apelles.

Populus enim Tarentinus "argenteam statuam ductilem mitra et pontificiis vestibus, ac pastorali baculo insignitam, quæ justam hominis mensuram impleret, miro artificio, nec parvo impendio elaboravit; in cujus capite cranium sancti Cataldi inclusum observatur:" ut refert in fine vitæ illius Bartholomæus Moronus.

De eodem Thomas Dempsterus: "S. Cataldus Scotus ortu, in Knapdalia, monasterio sancti Philani educatus: et quia natus in Scotia montanis, quæ Hiberniæ nomen habuerunt, ideo a nonnullis Hibernus audiit: sed vita ejus

4 Dempster. hist. eccles. Scot. lib. 3. num. 278.

diserte in Iona Scotorum insula natum prodit, quæ extat MS. in Ambrosiana bibliotheca; ut ex literis R. P. Georgii Archangeli Leslæi Capucini apparet. Præterea, in præfatione ad successionem ecclesiæ Dunkeldensis, Alexander Millus canonicus ait hunc sanctum in Duncaledoniensi tractu et Dumblanensi diu munia episcopalia obiisse: idque probat ex actis ibidem MSS. et ex Veremundo presbytero." Quæ partim commentitia sunt, partim ridicula et secum invicem pugnantia. Si enim in montanis Scotia natus fuit Cataldus; qui in Iona insula nasci potuit? Et, ut de montanis illis Scotiæ nihil dicam, Ionam insulam quis unquam Hiberniam appellatam audiit? Et quum aliquot post Cataldum seculis Philanus vixerit; quomodo in S. Philani monasterio (quod an ullum in Knapdalia ille habuerit, valde dubito) educari potuit S. Cataldus ?

In Hibernia vero natum fuisse et educatum, non solum fratres Moroni, Constantinus Ghinius', et recentiorum alii, sed etiam versiculi illi confirmant, in Tarentina ecclesia ab antiquo decantati :

Item,

Gaude felix Hibernia, de qua proles alma progreditur ;

Felix Hibernia, sed magis Tarentum,
Quæ claudis in tumulo grande talentum.

Et ne de hodiernæ Scotia montanis, quæ nunquam tamen Hiberniæ nomen habuisse certum est, scrupulus aliquis hæreat; ut utroque S. Cataldi officio, tam vetere quam novo, Catandum oppidum Numeniæ vel Mononiæ locus illius natalis constituitur. Est autem Mumenia sive Momonia notissima nostræ Hiberniæ provincia: in qua urbs est Lesmoria, inter quam et Catandum brevissimum interjectum fuisse spatium notat Bartholomæus Moronus.

Ex Cataldi vita, quæ ante Romanum officium restitutum in choro a Tarentinis clericis legebatur, eorum civis Johannes Juvenis, in libri octavi de antiquitate et

Ghin. in sanctor, canonicor. natalib. Mai. 10.

« AnteriorContinuar »