Ibid. p. 27.

Ibid. p. 27.

Ibid. p. 28.

ganism, and that temporal lords might subtract whatever was given to such superstitious purposes.

7. The very same Articles, in number forty-five, [condemned by the Council of Constance] were acknowledged ever after as Wiclif's, and publicly maintained by f Huss and Jerome,

8. & John Woodford was commanded by the Archbishop of Canterbury to oppugn eighteen Errors of John Wiclif, taken out of his Trialogue.

9. Wiclif's friends have nothing to allege on their side, buth positive assertions without the least shadow of proof. 10. Page 11. The Prefacer calls that glorious Prince King Edward III. a fool, to let such a poisonous weed as Wiclif grow.

11. Page 33. He reflects on Sir Henry Spelman as suppressing Wiclif's recantation.

These are assertions which Mr. Prefacer is obliged to prove, if he does not care to lie under the imputation of being a false and a scurrilous writer.

Lastly, I beg the favour of his telling the world, at his leisure hours, who Wingeon is, to whom he refers, p. 33; because, so far as I can hitherto find, he is an author unknown to every body but to Varillas and himself.

1

TESTIMONIES

CONCERNING

DR. JOHN WICLIF.

Henricus de Knyghton Canonicus Leycestrensis.

IN istis temporibus floruit Magister Joannes Wyclif Rector Ecclesiæ de Lutterworth in comitatu Leycestriæ, Doctor in Theologia eminentissimus in diebus illis. In philosophia nulli reputabatur secundus, in scolasticis disciplinis incomparabilis. Hic maxime nitebatur aliorum ingenia subtilitate scientiæ et profunditate ingenii sui transcendere, et ab opinionibus eorum variare. Magister eorum Wyclif potens erat et validus in disputationibus super cæteros; et in argumentis nulli credebatur secundus.

Thomas Waldenus.

Joannes Kylingham admiratur in Wiclefo doctrinæ excellentiam.

Anonymi Chronicon Godstovianum.

Hoc etiam tempore [A. D. 1376.] viguit in Universitate Oxoniensi Magister Johannes Wycliffe secularis Doctor in Theologia, qui errores et opiniones hæreticas in populo, ut dicebatur, prædicabat.

Thomas Gascoigne.

Iste Johannes Wycliff, secularis Doctor in Theologia et Anglicus non fidei Catholice, obiit in villa de Lutterworth in Anglia Lincoln. Dioces. A. D. 1384 in die S. Sylvestri.

Thomas Sprottus.

Tunc temporis [anno 1377] Joannes Wyckliff duxit populum in errorem.

Polidor. Vergilius.

Fuere ea tempestate viri longe sanctissimi, multo doctissimi atque fortissimi, quorum supra mentionem apposite fecimus, idcirco nihil est quod de eis rursum commemoremus. Extitere et aliqui insigni infamia, quorum caput et princeps fuit Joannes Vuythclyffus: is, ut fama est, a primo indignatus quod non potuisset ad summos sacerdotalis ordinis aspirare honores, factus inde sacerdotibus cunctis inimicior, cœpit divina scripta perverse interpretari, atque novam instituere sectam, usque eo ut in nobili Oxoniensi gymnasio publice sit in sacerdotes ut legis eversores debacchatus. Et ut impune tantum facinoris fautore pariter atque audacia armatus faceret, Regi ante omnes summum in cunctos ordinis præfectos imperium jusque tribuit. Præterea homo nocendi cupidus, certum habens non facile viros doctos veneno infici, utpote qui rationes admittunt, cogitavit imperitum vulgus in suam imprimis sectam sibi trahendum, quod ille pertinacius solebat, id quod semel imbiberit modis omnibus retinere. Non contentus itaque implevisse codices Latine scriptos de sua hæresi, etiam ex illis commentarios patria lingua conscriptos fecit, atque protinus edidit, ut etiam agrestes maleficæ superstitionis peritos redderet. Certe eum non fefellit sua opinio: ii namque commentarii quamvis breves, longo tempore durarunt, ut etiam nunc e manibus plebis auferri nequeant, tametsi ob id sceJus nonnulli vivi interdum comburuntur cum suis libellis. Ad extremum homo nimium confidens, cum rationibus veris cogeretur ab bonam redire frugem, tantum abfuit ut pareret, ut etiam maluerit voluntarium petere exilium quam mutare sententiam; qui ad Boëmos nonnulla hæresi ante inquinatos profectus, a rudi gente magno in honore habetur, quam pro accepto beneficio confirmavit, summeque hortatus est in ea remanere sententia ut ordini sacerdotali parum honoris, et ad Romanum Pontificem nullum respectum haberet.

John Leland.

Joannes Wicoclivus, vir magno et excellenti plane ingenio præditus, in collegio - quod Isiaci celeberrimum est, omnes eruditas artes tanta cum felicitate perdidicit, quanta sui temporis nemo facile alius. Nam in philosophia illa scholastica, acuminis ostentatrice, principem locum obtinebat: tum præterea in theologiæ recessus penitiores, et sacrosanctos quidem illos, tam alte descenderat, ut a theologorum vulgo pro deo tantum non habitus sit: quo tandem calculo, summis honoribus et insignibus, quæ in eruditos Academia conferre solet, donatus est. Ille vero ut se vidit ejusmodi auctum titulis, suamque tanti in scholis esse autoritatem, ut omnia quæ doceret, tanquam e tripode dicta, crederentur; primum fraterculorum mendicitatem cute tenus stringere cœpit; nec multo post altis plagis vulnerare. Ut tamen bona pars scholasticorum in hominem adfecta erat, ad hæc præludia connivebat. Deinde in publicis prælectionibus, atque alias privatim, vellicabat Romani Pontificis astum, avaritiam, ambitionem, et tyrannidem; sic putans futurum, ut Christiana Ecclesia, cognitis erroribus, resipisceret. O factum bene! si intra hos prudens se continuisset limites.

Publica fama est illum postea perperam de Eucharistia sensisse, aliaque virulenta dogmata domi potius chartis inscripsisse, quam in concionibus pronunciasse. Quid tamen de hac re Tinensis monasterii annales sentiant, in medium adducam : "Vi"coclivus, Doctor Theologiæ, incepit docere errores suos A. D. "1376. Fuit ille annus ultimus imperii Edovardi a Gulielmo "Magno tertii." Hæc ille. At non possum his verbis elicere an ejus de Eucharistia errores, an de aliis ritibus Ecclesiæ adprime necessariis, intellexerit. Illud certe in animum inducere non possum, illum sub tam severis judicibus, eo seculo, potuisse impune quicquam in Sacramentum Altaris dicere: Impunitum vero illum non modo Isiacum reliquisse constat, verum etiam sacerdotio non contemnendo munifice donatum, Luterovortum, Ligerianæ provinciæ emporiolum petiisse; ubi, exactis quiete paucis annis, fato functus est et sepultus. Chronicon Tinense testatur his verbis paralysin eum cita morte abstulisse: "Anno " octavo Richardi secundi, die S. Thomæ Martyris Vuiclif per " omnia membra tactus est paralysi; die autem S. Sylvestri " obiit."

Quid hic respondebo vanissimis Polydori Vergilii vanitatibus, qui Edovardo a Gulielmo Magno tertio, disertis et accuratis verbis asserit Vicoclivum, ut alia somnia præteream, voluntarium exilium petiisse, ac magno postea apud Boëmos in pretio fuisse? Certe non aliud, quam ut historiæ suæ telam nodosam, impexam, impeditam, confusam, denique informem retexat : nam aliter qui possit honestam operi tam malis avibus incepto faciem inducere, mehercule non satis video; quamvis suas Italicas cristas attollat.

Nil hic amplius mihi cum Polydoro, quandoquidem lector expectat, ut consueto more meo autorem ab editis libris notiorem reddam: id quod facile facere non possum. Quis enim nescit Pontifices Romanos in omnes ejus lucubrationes dira execrationum fulmina contorsisse? Usque adeo, ut plus quam capitale senserint vel gru quidem a Vulcano liberum servare. Non defuerunt tamen, qui confidentissime Vicoclivi libros sibi retinebant, et in varia exemplaria transcribi curabant. Unde factum est, ut non modo in Britannia nostra, verum et in Germania, etiam nunc legantur. Quamquam, ut casus tulit, ego plane ex multis paucos vidi. Vidi autem de Rebus Sophisticis 3 libellos, opusculum de Mandatis, item aliud de Legibus et Veneno, de Paupertate Christi, de Cœna Domini; in quo opere non defuerunt qui putarent illum subscripsisse errori nescio cujus Ambrosii Ausberti. Insuper memini me aliquando incidisse in ejus Trialogum, et librum de Realibus Universalibus, cujus mentionem facit Æneas Silvius 35. cap. Historiæ Bohemicæ. Multa præterea scripsisse fertur et Latino sermone et vernaculo, quæ a quibusdam vel hac nostra ætate cum religiose servantur tum leguntur, et præsertim illa vernacula in plebis gratiam scripta.

De ejus libris quod ultra scribam non habeo; ut neque an digni sint, qui a Christianæ religionis veris cultoribus perlegantur. Doctorum theologorum in hac re judicium, potius quam nostrum valeat. Ego, quod reliquum est docebo: nempe Bohemos quosdam Isiacum studiorum causa venisse, posteaque in patriam Vicoclivi libros secum transtulisse, quibus ita docti juxta ac indocti delectabantur, ut subito magno schismati, seditioni, tumultibus, denique et bellis fomenta ministrarent. Hinc nata est occasio, ut placita cum provincialis tum generalis Concilii severe decernerent Vicoclivi ossa exhumanda et igni committenda: cujus tragœdiæ catastrophen ne hæc quidem nostra ætas vidit; qualis autem futura sit, solus Deus novit, cui Vicoclivum judicandum relinquo.