From G. A. FRANCKIUS, S. P. D. to Dr. WATTS.

LETTER I.

LITTERAS, quas ad me dedisti, vir reverende, animi amiciffimi fignificationibus refertas, una cum munere librorum & æris longe gratiffimo recte accepi, & eo quidem lætior, quo minus hæc omnia expectata venerunt: qua de re & certiorem te quam primum facere decrevi, & gratias fimul agere pro eo ac decet quam maximas. Declarafti hac ratione quanti apud te fierent illa opera parente pie inftituta, & a me ope immortalis Dei fuffulto adhuc continuata. Singulare imprimis mihi gaudium attulit, quod intellexi illas fiduciæ & fpei in Deo opt. max. collocatæ rationes, quas & b, parens fectatus eft, & ego amplector perquam proh dolor! his noftris temporibus ignotas, adeo tibi probari, teque eodem fidei fpiritu totum inflammatum agi. Exinde enim eveniffe arbitror, ut b. parentem quoad vixit amantiffime coleres, & ejufdem obitum graviter lugeres, tuafque lacrimas, ut fcribis, cum noftris mifceres, uti ex illa doloris focietate aliquid, quod fieri folet, confolationis caperemus. Audiat Deus vota precefque, quas pro incolumitate

L

&

& incrementis rei divinæ & in univerfo terrarum orbe & inter nos inprimis, fudifti ardentiffimas. Averruncet pro fumma, qua fuos fouet, benignitate mala, quæ ecclefiæ imminent quotidie, contra vero felicitatem illius magis in dies magifque efflorefcere & perennare jubeat, eique plures Watfios, & fi amanter mavis Auguftos Hermannos Franckios fufcitet, per quos emolumentis illius confulat, Quorum veterum fore ut rei reddamur, neutiquam dubito, innumeris enim iifque luculentiffimis fpeciminibus per illud tempus, quod poft mortem b. parentis effluxit, cognovimus, curæ cordique nos Deo noftro effe, quare jam audentiores facti in pofterum eadem quid quod majora exfpectabimus.

Libri quos amoris tui documenta tranfmififti te fcriptore digniffimos, bibliothecæ orphanotrophei decus infigne tuique nominis fummam venerationem apud lecturos conciliabunt. Licet enim illis fermonibus facris de ftatu animarum poft mortem, qui in germanicam linguam tranflati ante biennium apud nos prodierunt, & ex quibus b. parens brevi ante mortem lectis ingentem delectationem cepit, nominis celebritatem fis confecutus, illam tamen vehementer auctum iri confido, fi in bibliotheca noftra publica & reliquorum tuorum laborum ufura omnibus concedetur.

Nobiliff. Hollifium meis verbis valere quam rectiffime & feliciter agere jubeto. Quod reliquum

eft tuo amori, benevolentiæ & fanctiori inter de precandum recordationi me, meafque rationes omnes, quas quod ad communis noftri Domini caufam pertinent, & tuas appello, vehementer etiam atque etiam commendo. Si quæ a me in te officia proficifci poterunt, non committam profecto ut aliquid exfpectetur aut poftuletur, quod in viribus meis pofitum erit, in quo non expectationem tuam fuperare annitur. Multum falutatus a Collegis meis, quibus ex illo libro de quo fupra mentionem feci, fatis innotuisti, iterum iterumque vale.-Dabam Halae, die 3. Id. Octobr. Anno 1728.

LETTER II.

SERIUS, vir reverende, ad nos accessit Manitius nofter, cui litteras tuas ad me perferendas traaidisti, quippe quas, fexto atque vicefimo Aprilis die fcriptas, ante fex demum hebdomades mihi reddidit; libellorum deinde fafciculus poft integri fere menfis fpatium adferebatur. Quam ob caufam, præfertim cum aliquot tibi munufcula viciffim tranfmittenda viderentur, non miraberis, vir reverende, quod nunc demum litteris tuis refcribam.

Primum ergo tibi, ut debeo, gratias ago, quas poffum, maximas cum de favore tuo, quem erga

me

me atque orphano-tropheum noftrum luculenter demonftrafti; tum de libellis, quos olim, quofque nuper denuo muneri orphanotropheo mififti. Quid? quod reperi etiam adpofitos quinque aureos, atque adeo multis me tibi nominibus obftrictum effe intellexi.

Ceterum omnes ifti præftantes ingenii tui fœtus in bibliotheca orphanotrophei noftri fervantur; illum vero, quem de morte & cælo confcripfifti, & qui vernacula noftra ante aliquot annos prodiit, iterum nunc typis effe divulgatum fcias. Quod ad meditationes tuas de emendandis Chriftianorum rebus attinet, id apud nos agitur, ut potiora ex illis momenta fpeciatim notentur, & recenfionibus eorum, quæ ad ftabiliendum Dei regnum fpectant, (vulgo, den Sammlungen zum Bau des Reiches Gottes) interferantur. Ex tribus brevioribus fcriptis præcipue laudem meretur Domini Jenningii Tractatus, quo de prædicando Jefu Chrifto & orationibus facris ad pietatis exercitium recte dirigendis, egregie commentatus eft, quæ commentatio integra memoratis recenfionibus interferetur. Omnis fane pietatis atque falutis cardo in falvatoris noftri cognitione recta verfatur: quare academiæ noftræ parentes, οἱ νῦν ἐν ἁγίοις id femper egerunt, ut falutari fofpitatoris cognitione auditorum animos imbuerent, atque eandem nobis quoque provinciam præcipue demandatum effe arbitramur, quotquot

in

in vinea Domini adhuc operamur & animas Chrifto lucrari allaboramus. Neque minus vero lætamur, quod in Anglia quoque fint, qui eandem fibi metam præfixerunt. Efficit præterea humanitas rua, vir Doctiffime, ut ea, quæ cum a B. parente meo, tum a me Latine fcripta funt, tranfmittere nullus dubitem. Spero enim fore, ut ftudium tibi noftrum haud difpliceat. At vero, libri plane non compacti tibi offeruntur. Sed facile mihi, confido, ignofces, quandoquidem noftrorum opificum operam iis voluminibus, quæ apud vos compinguntur, longe poftponendam effe fatis conftat, mihique fignificatum eft, ægre in Angliam admitti libros alibi terrarum compactos: quam ob rem cavendum effe duco, ne qua moleftia tibi adferatur. In libello ifto, qui de Chrifto fcripturæ nucleo agit, appendix habetur, quo non nulla de Apoftolica Chrifti cognitione exponuntur, e quibus, quid B. parens meus de Chrifti cognitione ftatuerit, facile intelligi poffunt. Prodiit ejufdem epiftola vom erbaulichen predigen, five de orationibus facris ita habendis, ut ad inodoμv omnia referantur. Juffi hanc epiftolam, ut a te legi poffit, in Latinam linguam transferri: quam interpretationem, in præfentia nondum abfolutam, fimulatque fieri poteft, etiam tibi perferendam curabo. Non quidem accuratius utrumque elaboratum eft, fed familiaris tantum fermonis habitus eft cum in hoc, tum in